Günümüzde birçok insan bel ağrısı çekmekte ve bu durum toplumda acil servise müracaat nedenlerinin başında gelmektedir. Bilhassa masa başı işi yapanlar, fazla kilolusu olanlar yahut fizikî güç gerektiren işlerde çalışanlar bel ağrısı sorununu daha fazla yaşıyor. Şayet devamlı bir bel ağrısı şikâyetiniz varsa bu durum tahminen de öbür hastalıkların habercisi olabilir. O yüzden uzman bir tabibe danışmak, gerekli tetkikleri yaptırarak erken teşhis ile tedaviye başlamak en doğrusu olacaktır. 

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Kısmından, Uzm. Dr. Yiğit Kültür ‘bel ağrısı’ ile ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.

 

Bel ağrısında en sık karşımıza çıkan sebepler nelerdir ve nasıl bir tedavi önerilir?

Acil servise bel ağrısıyla başvuranların büyük çoğunluğu mekanik ağrı karakterindedir ve altta yatan sorunlu bir durum yoktur. Mekanik ağrıların sebebi çoğunlukla omurga etrafındaki kas, ligaman ve bağların gerilmesi sonrasında oluşan yangı, enflamasyon ve ödemdir. Çeşitli travmalar, ağır yük kaldırma, fazla kilo, sigara kullanımı, hareketsizlik yahut çok aktivite bel ağrısı mümkünlüğünü artıran faktörlerdir. Çoğunlukla birkaç gün içinde ağrı azalmaya başlar ve en geç birkaç hafta içinde ağrı büsbütün kaybolmaktadır. Bu durumlarda yatak istirahati çok fazla önerilmez; zira ağrıya sebep olan sitokinlerin kan deveranı ile doğal olarak bedenden uzaklaştırılması için standart bir aktivitenin devamı teşvik edilir. Uzun vadeli korse kullanımı adele zayıflamasına sebep olabileceği için korsenin yaklaşık 1 hafta kullanımı genelde önerilir. Bu süreçte ağrının denetimi için uygun topikal yahut oral non-steroid ilaçlar yardımcı olabilir. 

 

Hangi durumlarda bel ağrısı sorun yaratabilir ve ileri tetkik/tedavi edilmesi gerekir?

Bazı durumlarda bel ağrısının kaynağı yalnızca kas/adele/tendon gerilmesi-zedelenmesi olmayıp, altta yatan ve incelenmesi gereken durumlar olabilir. Şayet kişinin ağrısı 4-5 haftadan uzun sürüyorsa, ağrının şiddeti azalma eğilimi göstermiyorsa, bel ağrısı kalçadan bacaklara vuruyorsa yahut uyluk ile bacağın rastgele bir bölgesinde ağrı/uyuşma/karıncalanma eşlik ediyorsa, sistemik ateş varsa, idrar ve dışkı yapmada yahut tutmada sorunlar oluyorsa, yakın vakit evvel kıymetli ölçüde kilo kaybı hikayesi varsa en erken vakitte bir omurga cerrahı tarafından kıymetlendirilmesi gerekmektedir. 

Halk ortasında bel ağrısı sorunlarında en çok bilinen rahatsızlıklardan biri bel fıtığıdır. Pekala, her bel fıtığı ameliyat gerektirir mi? Ameliyat gerektiren bel fıtığı nasıl bir karakterdedir?

Yapılan birçok çalışmada hiçbir halde bel ağrısı şikâyeti olmayan hastalarda dahi çekilen emar (MR) imajlarında çok defa bel fıtığı tespit edildiği görülmüştür. Alışılmış ki de bu şekil fıtıklara yaklaşımda ameliyat ile tedavi gündeme gelmemektedir. Değerli olan mevcut fıtıkta sorunlu yahut sorun yaratmayan fıtık ayrımının yapılmasıdır. Şayet bel fıtığının bireyde yarattığı ağrıda vakitle besbelli derecede bir azalma yok ise, bel ağrısına eşlik eden bir kalça/uyluk/bacak ağrısı var ise, bacaklarda güç kaybı var ise ve kişinin ağrısı şiddetli ise kesinlikle tetkik edilmeli, gerekli tanı-tedavi planlamaları yapılmalıdır. Birçok durumun tedavide aciliyet gerektirebileceği dikkate alınarak erken müdahale kıymet kazanabilmektedir.

 

Kanal daralması ve bel kayması nedir? Teşhis ve tedavi süreci nasıldır?

Orta-ileri yaştaki hastalarda görülen kanal daralması ve bel kayması sorunları çoğunlukla omurganın dejeneratif (kireçlenme) süreçleri sonrasında meydana gelmektedir. Bu sorunlar çoğunlukla her iki omur ortasındaki “intervertebral disk” yapılarındaki uzun vadede meydana gelen sıvı ve yükseklik kaybı sonrasında, sorunun omurların öteki bölgelerine yayılmasıyla birlikte ilerleyici bir kısır döngüye sebep olarak kişinin günlük aktivitelerini, yaşamsal faaliyetlerini ve konforunu epeyce etkileyebilecek durumlara sebep olabilmektedir. Kanal daralması ve bel kaymasının yarattığı ağrı ve nörolojik durumlar sebebiyle kişinin günlük yürüme arası azalabilmekte, hareket halindeyken olan ağrılar kişiyi epeyce rahatsız edebilmektedir. Her hastada mevcut sorunun durumuna nazaran oluşan şikâyet tablosu çoklukla farklı ve şahsa özel olmaktadır. 

Omurga-bel sorunlarının değerlendirilmesinde birinci kademede muayene epey değer arz etmektedir. Kimi durumlarda kalça-diz üzere komşu eklemlerdeki sorunlar bel sorunları ile karışabilirken, ayrıntılı bir fizik muayene ile bunun ayrımına deneyimli bir doktor tarafından rahatlıkla varılabilmektedir. Sonrasında rahatsızlığın durumuna nazaran röntgen-dinamik röntgen- MR- tomografi üzere görüntüleme sistemlerinden faydalanılmaktadır. Ayrıyeten her hastada bu tetkiklerin uygulanma teknikleri farklı olup, tabibin radyoloji uzmanı ve teknisyenini bu hususta yönlendirmesi değerlidir. Omurgadan çıkan sonlarda mevcut rahatsızlıktan kaynaklı bir bası varlığını tespit ve dökümante edebilmek hedefiyle omurga sorunlarında ehil bir nöroloji uzmanı tarafından yapılacak EMG, birçok durumda tabibin mevcut sorunun kaynağına ayrıntılı bir formda ulaşabilmesine yardımcı olabilmektedir. 

 

Her kanal daralması ve bel kayması ameliyat gerektirir mi? İleri yaşlı hastalarda bu sorunlara yönelik cerrahi uygulanabilir mi?

Her kanal daralması ve bel kayması sorunu cerrahi gerektirmemekle birlikte, birçok durumda cerrahi dışı usullerden faydalanılabilmektedir. Bu tedaviler kilo verme, idman, fizik tedavi ve görüntüleme formülleri eşliğinde omurgaya enjeksiyon uygulamalarını içermektedir. Ayrıyeten ameliyat gerektiren birtakım durumlar “acil” kabul edilmekte ve uygulanmakta, kimi durumlar ise ”görece acil” yani ilerleyen vakitte gelişebilecek nörolojik sorunları engellemek maksadıyla mümkün olan en erken ve uygun vakitte cerrahinin planlanması biçimindedir. Birtakım durumlarda ise kişinin hayat kalitesini artırmak, ağrılarını denetim altına almak ve günlük aktivitesini daha âlâ bir düzeye ulaştırmak için cerrahi tedavi seçilmektedir. 

Omurga cerrahisi ameliyatlarının bu hususta ehil bir takım ile yapılmasında yarar vardır. Anestezi takımı, nöromonitorizasyon takımı, ameliyat hemşire ve işçileri ameliyatın birçok kademesinde değerli vazifelere sahiptir. İleri yaştaki hastaların da ameliyatları omurga cerrahisinde deneyimli bir anestezi grubunun dayanağıyla ve ameliyat sonrası birinci akşam müşahede altında tutulabilmek gayesiyle tam kapsamlı ağır bakım ünitesinin mevcudiyetiyle mümkün olabilmektedir.

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı