Uzun yıllar boyunca Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’na (DEHB) çocukluk çağı ya da ergenlik periyodu hastalığı olarak bakıldığını lisana getiren uzmanlar, DEHB’nin ekseriyetle çocukluk çağında başladığını ve erişkinlikte de devam edebilen bir psikiyatrik bozukluk olduğunu söylüyor. Çocukluk çağında DEHB tanısı alanların yaklaşık olarak yüzde 15 ile yüzde 35’inde erişkinlik periyotta de dikkat DEHB belirtileri olduğunun gözlendiğini söz eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Erişkin popülasyonuna baktığımızda ortalama yüzde 3 civarında erişkinde DEHB olduğu biliniyor.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, erişkin tipi DEHB hakkında bilgi verdi.

“DEHB çoklukla çocukluk çağında başlayan ve erişkinlikte de devam edebilen bir psikiyatrik bozukluktur.” diyen Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, uzun yıllar boyunca DEHB’na çocukluk çağı ya da ergenlik devri hastalığı olarak bakıldığını söyledi. Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şöyle devam etti:

“Hem yapılan araştırmalarda hem de gözlemsel çalışmalarda erişkinlerde DEHB belirtilerinin görülebileceği gözlemlenmiştir. Çocukluk çağında DEHB tanısı alanların yaklaşık olarak yüzde 15 ile yüzde 35’inde erişkinlik devirde de DEHB belirtileri olduğu gözlenmektedir. Erişkin popülasyonuna baktığımızda ortalama yüzde 3 civarında erişkinde DEHB olduğu yapılan çalışmalarla birlikte söylenebiliyor.”

Yaş ilerledikçe belirtiler azalıyor 

DEHB’nun bilhassa çocukluk çağında hiperaktivite bileşeniyle ön plandayken ergenlik devrinde hiperaktivite bileşeni yanına dürtüsellik bileşeninin de eklendiğini tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şunları kaydetti:

“Ergenlik devri sonlarına doğruysa hem hiperaktivite hem de dürtüsellik azaldığı bilinmektedir. Erişkinlik devrinde ise daha çok dikkat eksikliği bileşeni ön plana çıkmaktadır. Yaş ilerledikçe de insanlarda DEHB belirtilerinin azaldığı söylenebilir.”

Okulda da işte de başarabileceklerinin altında çalışıyor

Bu şahısların, iş ömürlerinde ekseriyetle başarabilecekleri misyonun bir tık altındaki işlerde çalıştığını anlatan Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şunları söyledi:

“Bu durum birebir vakitte akademik hayatta da karşımıza çıkıyor. İş hayatlarında yaşadıkları zorluklardan bir tanesi kendilerine verilen işleri planlamada, programlamada zahmet çekmeleri. İşe başlamada ve başladıkları işleri bitirmede sorun yaşıyorlar. Ekseriyetle iş saatine uymakta sorun yaşıyorlar, işe geç gitme ya da iş saatini tamamlamadan erken çıkmak üzere kimi sorunlar nedeniyle patronlarla sorun yaşıyorlar. 

Çok fazla iş değiştiriyor ve başarılı olamıyorlar

Yine en büyük sorunlardan bir tanesi çok fazla iş değiştirmeleri. Ekseriyetle başladıkları işlerde tutunamıyorlar ve yeni projelerle apayrı işlere geçiyorlar. Genelde de o işlerde başarılı olamadıkları gözlemleniyor.

O yüzden DEHB olan bireylerin iş ömürlerinde çok büyük meşakkatler çektiğini görüyor ve bu yüzden de medikal tedaviler almaları gerektiğini öngörüyoruz.”

Erişkinlerde huzursuzluğa ve tasaya neden oluyor

DEHB, erişkinlikte her ne kadar hiperaktivite komponenti olsa dahi çoklukla dikkat eksikliği bileşenini daha fazla hissettirdiğini anlatan Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şu bilgileri de verdi:

“Çocuklukta hiperaktivite belirtileri ön plandayken erişkinlikte hiperaktivite belirtileri; huzursuzluğa ve korkuya bırakıyor. DEHB olan erişkinler toplantıda oturmakta zorluk çekerler. Saatler sonra oturmaları gereken rastgele bir aktiviteden kaçınırlar. Bu bireylerde genel olarak içsel huzursuzluk halleri kelam bahsidir. Sabırsızlıklar gözlenir ve beraberinde toplumsal ömürde kimi dertler ortaya çıkar.” 

Hızlı otomobil kullanma, kırmızı ışıkta durmak istememe de DEHB belirtisi

Trafik kurallarına riayet etmekte zahmet çekmenin de DEHB belirtileri ortasında olduğunu söz eden Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şöyle devam etti:

“Kırmızı ışıkta durmak istememe, çok derecede süratli otomobil kullanma, vakit zaman makûs akran bağları, dürtüsel davranışlar, şiddet içerikli davranışlar, alkol ve husus kullanımı ve uyumsuz davranışlarla karşımıza çıkar. Bazen de gereğinden fazla, müddetli olarak ya da hayatının en temel noktası olarak kimi hobileri de uygulayabiliyorlar. Çok spor yapma DEHB olan bireylerde gözlenebiliyor.

Karşısındaki kişinin sık sık kelamını kesiyor ve dinleyemiyorlar

İkili alakalarda bilhassa kelam kesme ve ortaya girme ya da karşıdaki insanın söylediklerine kulak kabartamama, o sırada öteki şeyler düşünme ve konuşulan şeylerle alakasız bir biçimde ortaya girme bu şahısların sık karşılaştığı kimi olumsuzluklardır.”

Zamanında atılması gereken mailleri atmakta zahmet çekiyor

Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan bireylerin en sık karşılaştığı problemlerden bir adedinin yakın bellek fonksiyonlarında birtakım meseleler olduğunu kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şöyle devam etti:

“Yeni öğrendikleri isimleri, yüzleri hatırlayamama, yeni öğrendikleri tanımları yapamama ve vaktinde atılması gereken mailleri atmakta zahmet çekme yahut evrakları saklayamama, anahtar yahut cüzdanı meskende unutma üzere olumsuz özellikler gözlemleniyor.

Evlilikleri sürdürmekte zahmet de görülüyor

Sık iş değiştirme, aile içi şiddet, isimli olaylar, alkol ve husus kullanımı, evlilikleri sürdürememe hiperaktivite bozukluğunda gözlemlenen kimi aksilikler. Evliliklerde hiperaktivite bozukluğu olan bireylerin evliliklerini sürdürememe oranı, bu bozukluğu olmayan insanlara nazaran 2 kat daha fazla. 

Çok sık iş değiştirdiklerinden, yeni işlere iştirakleri ya da yeni patronlar tarafından işe alınmalarının da öteki insanlara nazaran daha fazladır. Bütün bunlar bu insanların toplumsal hayatlarında ve adaptasyonlarında ahenk sağlamalarında çok önemli manada sorunlar yaratıyor.”

Erişkinlerde tedavi 

DEHB’nda bilhassa çocukluk çağında teşhisin konulması ve buna uygun tedavinin başlanmasının değerine vurgu yapan Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Çocukluk çağında teşhis konmayan ve tedavi almayan bireylerde ilerleyen yaşantılarında bilhassa aile, iş ve toplumsal hayatta çok önemli sorunlar yaşadıkları gözlemleniyor. Çocukluk çağında DEHB tanısı konan çocukların yüzde 15 ile 35’inin erişkinlik yaşantısında da bu tanıyı almaya ve belirtileri göstermeye devam ettikleri bilinmekte. Toplumda yaklaşık olarak erişkinlerin yüzde 3’ünde DEHB olduğu biliniyor.

Bu şahısların birden fazla da ne yazık ki ya doktora gitmemekten ötürü ya da tedavi almaktan kaçındıklarından ötürü yahut bu belirtilerin ne manaya geldiğini bilmediklerinden ötürü tedaviden yoksun kalıyor. Bu yüzden dikkat eksikliği olan bireylerde erken teşhis çok önemseniyor. Tedavide çoklukla uyarıcı ilaçlar kullanılıyor. DEHB belirtileri olan ve buna yönelik tedavi alan bireylerde belirtilerin çok büyük oranda ortadan kalktığı, toplumsal, aile ve iş yaşantılarına daha âlâ bir formda devam edebildikleri söylenebilir.”