Söyleşinin moderatörlüğünü yapan Dilek Tekintaş’ın “Günümüzde artık herkesin sinemaya atlamaya çalıştığı bir vakitte siz zirve noktadan tiyatroya geçtiniz.” cümlesi üzerine:
“Bunda Teoman ile tıpkı yaşa gelmiş olmamın nedeni büyük. Ya filozof olacaktım ya da eğitimini gördüğüm sanatı yapacaktım. Ulusal kanalların yalnızca dizi kanalları haline gelmesinin hissesi var. Televizyonun artık bir gücü yok. Türkiye’de yayın dejenerasyonu daha çabuk ilerledi. Avrupa’da yayıncılık hala geçerli, sonraki gün televizyonda izlenen bir yayın üzerine konuşulabiliyor. Tiyatro bir buluşma ve tartışma alanı olarak, opera, bale, bütün performans sanatları, beşerler gözlerini birebir şeye dikip tıpkı şeye beraberce bakıyorlar ve sonraki gün bu performansı konuşabiliyor. Televizyonda bu kalmadı artık. İrtibatı oyun üzerinden kuruyor platformlar.
Pandemi sonrasında herkesin yok olacağını düşündüğü tiyatro ya da sinema izleme sıkıntısı bilakis coştu, bütün dünyada böyle… Birlikte izleme, hem yayıncılık hem sanat tarafında duran bir insan olarak, bunu varsayım ettim. Ferdî nedenlerim de var elbette lakin objektif nedenler bu kararımda tesirli oldu. Gençler bir an evvel muvaffakiyet istiyorlar. Şöhret, para, güç ve her ne istiyorlarsa onları yan yana yazıyorlar. Hâlbuki mesleksel tatmin dediğimiz şeyin yayıncılıkta olamayacağını gördüm. Gençlerle ekranlarda buluşmuş bir insan olarak, bu tatmini bulamayacağımı düşünüyorum” dedi.
“Tiyatroya Nasıl Başladınız?”
Fransa’nın ortasında bir yerde siyaset ve iktisat okuyordum, yalnızdım, kız arkadaşımdan ayrılmıştım, sokak tiyatrosu şenliği yapılıyordu ve Shakespeare oyunlarından kısımları akrobasi biçiminde sahneleniyordu. Bayıldım, çok hoş kızlar vardı. Ben gömülmüşüm, siyaset, iktisat okuyorum. O vakit çok güzel bir adam belirdi, füme bir emekçi tulumu giymişti, herkes ona hayranlıkla bakıyordu. Kim dedim, dediler ki o bizim direktörümüz. Konservatuvar giriş imtihanında tiyatroyu neden seçtiğimi sorduklarında ben bu olayı anlattım. Ve heyete çok farklı ve samimi geldi.
“Oyun yazıyorsunuz…”
Oyunu bir grupla birlikte yazıyorum. Nihal Usanmaz’ın da içine dahil olduğu bir oyun, roman yazmaya çalışsak bir arada yazamayız. Ama diyaloglu bir iş çıkaracaksak, bir sahne performansı için metin yazıyorsak, olabiliyor. Sizin de içinde bulunduğunuz dramaturji, danışman Yalın Alpay, Yıldırım Fikret Urağ, birçok kişi vardı. Bu aslında müellife neyi sağlıyor, müellif tek başına olmuyor, bir hükmedici olmalı, sezgisel tarafları konusunda ısrar edici olmalı, birçok kişinin süzgecinden geçirmek kıymetli. Birçok şey sanatta sezgiseldir.
“Oyundan sonra seyirci söyleşileri yapmaya başladınız. Nasıl bir etkileşim alıyorsunuz?”
Spielberg sinemasından sonra konuta rahat gidersiniz. Zira o bütün sorunları çözer. Spielberg para kazanır, Kubrick kazanamaz. Schindler’in Listesi’ni Spielberg bir muvaffakiyet hikayesi olarak anlatabilir. Siz o sineması izledikten sonra, üzülmezsiniz oradaki duruma, bir muvaffakiyet sineması izlemiş olarak çıkarsınız. Lakin Kubrick sinemasında yeni sorular sorar, yeni problemler üretir. Sanatın ödevi karşılık vermek değil, soru sormaktır. Biz de seyircimize oyundan sonra, oyunda sorduğumuz soruların karşılıkları var mı? diye merak ediyoruz. Bu söyleşilerde seyircimizden her vakit gerçek geri dönüşler alarak ayrıldık.
Seyircinin bu kadar âlâ eleştirmen olduğunu bu söyleşilerde gördük. Şahsen tiyatroda seyirciye gereksinim var. Beraberce üretim yapıyoruz ve cezalı üzere oyuncular ve seyirci farklı yerlerden çıkıyoruz. Meğer bir arada üretim yapıyoruz. Richard’da iki oyun sonra yüz bin seyirciye ulaşıyoruz. Yüz bin seyirci o denli bir geri karşılık verebilir ki, toplanıyoruz konuşuyoruz, çok kıymetli. Tiyatroya, konuttaki öyküyü bırakıp buradaki öyküyü görmeye gelen seyirciye, özel tiyatrolarda bu bileti ödemeyi göze almış seyirciye, karşılığını vermek gerekiyor. Bu insan bu çabayı gösterdiyse, gerçekten biraz başı karışsın, önüne bir puzzle atalım, onu çözsün, ukala bir halla yapmıyoruz bunu, gel bunu bir arada çözelim diyoruz.
Bir seyircinin “Yeni çalışma alanlarına dair neler önerirsiniz?” sorusu üzerine:
Farklı teknolojiler farklı üretim süreçleri getirdi. Artık gençler bizim medyada yaptığımız üzere şeylere heves ettiği vakit önlerinde bir alan bulamıyorlar. Hem biz hem bizden evvelki ağabeyler, bu alanı buluyordu. Biz 1994 ekonomik krizinin eserleriyiz. Uzun mühlet insanları kapsayacak ve insanları keyifli edecek çalışmalara gereksinim doğdu. Bizim alanımız vardı, genel yayın direktörleri de bizim ne yapacağımızı bilmiyordu. Faruk Bayhan dünyanın en uygun genel yayın direktörlerinden biridir. Ben bu adama güveniyorum dedi ve biz bu işleri yaptık. Dünyada da bu böyleydi. Dünya artık bütün platformların algoritmayla yönetildiği bir yere geldi. Editörlerin ve algoritmaların dünyası artık. Ahmet Ertegün üzere bir adam çıkmaz artık. Bugün artık çıkmıyor da. Artık gençler için kendi bildikleri üzere davranacakları alanlar yok, o alanlar kısıtlanmış durumda. Tiyatro bu imkânı veriyor aslında. Şu an küçük salonlarda iki kişilik, üç kişilik, apartmandan bozma alanlarda tiyatro oynanıyor. Ayrıyeten tiyatro şu imkânı da veriyor, Richard, Dracula, Napolyon, Marcus de Sade üzere projelendirdiğim işler var. Sinemada bu mümkün değil, lakin sahne bize yapılabilir bir alan sunuyor. Tiyatro seyircisi de harika, ortak hayal kurabiliyorsa bunu alıyor, seviyor. Oyunun sonunda selam veriyoruz, Süpermen selam veriyor mu sinemanın sonunda?
“Bir Kıssa Yaratmanın Çok Büyük Bir Kıymeti Var”
Gelecekteki oyunculardan bir seyirci olarak ne beklerim diye sorarsanız, tiyatronun bir memnunluk vaat ettiğini lakin çok çalışmanın gerekli olduğunu söyleyebilirim. Sanatta ya birincisin ya hiçbir şey değilsin. Hasebiyle bir kıssa yaratmanın çok büyük bir değeri var. Dracula’dan bir replikle söyleyim, “Bir fotoğraf niye değerlidir” der, Emily, “Güzel olduğu için” diyor. Hayır diyor, bir ressamı olduğu için. Sanatta erimek çok hoş, sanata kendini feda etmek çok hoş, siz konservatuvara gittiğinizde tahminen çok yeni bir şeyin temsilcisi olacaksınız. Tiyatroda uzun bir hayatınız olur fakat dizilerde bu türlü uzun bir hayatınız olmaz. Konservatuvar yılları çabuk geçer. Oyunculuk, diplomalıları işe aldıkları bir meslek değildir. Sahneye çıktığınızda konservatuvar bitirmemiş arkadaşlarınızla birebir sahneyi paylaşacaksınız ve onlar tahminen daha düzgün bir performansa sahip olacak. Tiyatro oyuncusu da entelektüel zira oyunu anlamak ve bilmek zorunda. Direktörler oyuncuları ikna etmek zorundalar. Oyuncunun da bunu anlayacak kapasitesi olmalı.
Söyleşi Okan Bayülgen’e plaket ve çiçek takdim edilmesiyle sona erdi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
News
