Doğal Afet Travması Deprem Psikolojisi
Hatırlamak istemediğimiz, korktuğumuz, kayıplar yaşadığımız, günlerce gecelerce huzursuz olarak haberleri izlediğimiz 1999 zelzelesinin akabinde yıllar geçse de her birimiz hala tıpkı acıyla o günü hatırlıyoruz… Yapılan araştırmalar sarsıntı sonrasında ekseriyetle herkesin tasa ve gerilim yaşayabileceğini, depresyon, panik atak, uyku meseleleri, motivasyon kaybı ve takıntılı niyetlere sahip olabileceğini gösteriyor. Liv Hospital’dan Klinik Psikolog Selenay Yücel Keleş, zelzelenin çocuklar üzerindeki tesirlerini anlatırken ebevynlere de tavsiyelerde bulundu.Psikolojik tesirleri ve etkilenme seviyesi bireyden bireye değişiklik gösterebilir
Doğal afet travması olarak zelzele; birey için dünyanın emniyetli olduğuna dair inançlarına set vuran, bireyin ruhsal istikrarını bozabilen olumsuz bir tecrübedir. Sarsıntının ruh sıhhati üzerinde kısa ve uzun vadeli tesirlerinin olduğu bilinmektedir.
Doğal afet travması olarak zelzele; birey için dünyanın emniyetli olduğuna dair inançlarına set vuran, bireyin ruhsal istikrarını bozabilen olumsuz bir tecrübedir. Sarsıntının ruh sıhhati üzerinde kısa ve uzun vadeli tesirlerinin olduğu bilinmektedir.
- Birey birinci etapta şok devrindedir ve bu periyotta mantıklı ve gerçekçi düşünememe, karar verememe, dikkat ve hafıza sorunları üzere durumlar yaşayabilir.
- İkinci basamak olayın 2 ve 6 gün sonrasında gördüğümüz reaksiyon periyodudur. Birey bu periyotta ağır duygusal reaksiyonlar (kaygı, öfke, güvensizlik, dehşet, suçlama) ve bedensel yansılar (gevşeyememe, titreme, kalp çarpıntısı, mide bulantısı) gösterebilir.
- Üçüncü etapta ise birey olayları düşünme ve işlemleme devrindedir; olayla ilgili konuşmakta zorlanabilir, yas sürecine girer, ıstırap, öfke ve hasret üzere ağır hisler yaşayarak çatışmalar gözlenebilir.
- Son kademe ise bireyin düzgünleşme ve tekrar ahenk periyodudur. Sarsıntının üzerinden uzun bir vakit geçmiştir ve birey artık yaşadığı olaya direnç göstermez, yaşama ahenk sağlar, duygusal ve davranışsal olarak daha uygun hissetmeye başlar, gelecekle ilgili planlar kurmaya, birinci basamaktaki üzere olaya ağır bir niyet meşguliyeti göstermemeye başlar.
- Güvende olmama hissi ve denetimin kaybı,
- Tekrar zelzele yaşamaktan korkma ve binalara tekrar girmekten ve göçük altında kalmaktan korkma,
- Dikkat ve konsantrasyon problemleri, gece uykularında ağır gerilim belirtileri gösterme,
- Eskiden hoşlandığı aktivitelerden keyif alamama ve motivasyon kaybı.
- Çocuğunuzun hislerinin ve verdiği yansıların olağan olduğunu bilmeniz kıymetli. Yaşadığı dehşet ve korkunun görülmesi, söz edilmesi en doğal iyileştiricidir.
- Olayın geçtiğini ve artık inançta olduğunu hatırlatın, şu anda onun yanında olduğunuzu ve onu koruyabileceğinizi hissettirin.
- Sorduğu soruları açık, anlaşılır ve kolay cümleler ile yanıtlayın ya da “Şu anda bunun karşılığını ben de bilmiyorum ancak öğrendiğimde seninle paylaşacağım.” üzere.
- Çocuklarınızın yanında sarsıntıyla ilgili korkutucu manzaraları izlemeyin, haberleri konuşmayın ve bu haberleri izlemesine mani olun.
- Eğer çocuğunuz küçük yaş grubundaysa, zelzelesi daha uygun anlatabilmek için oyunlardan faydalanın. Yer kabuğunun sarsılmasıyla ilgili legolardan, bloklardan oyun kurup olayı daha somut hale getirebilirsiniz.
- Birlikte bir sarsıntı çantası hazırlayabilirsiniz, çantanın içindeki materyallerin neden ve ne işe yaradığını konuşabilirsiniz.
- Bol bol hisleri hakkında konuşun, bahisle ilgili çizimler yapmasını sağlayın, mektuplar yazın. His ve niyetlerini söz edebileceği alanlar kurgulayın.
- Bol bol bedensel temas içinde bulunun, rahatlatın, sarılın, öpün ve kucaklayın.