Balan Dağları’ndan yeni bitki tipi “Balan Sümbülü”

Egeli akademisyen Prof. Dr. Yıldırım ve takımından yeni bir bitki

türü keşfi

Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü

Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Köyceğiz Meslek Yüksekokulu Öğr. Gör. Dr. Kenan Akbaş ve doktora öğrencisi

Tuğkan Özdöl’ün ortak çalışmasıyla yeni bir bitki çeşidi literatüre kazandırıldı.

Muğla’nın Ula ve Marmaris ilçeleri ortasında kalan bölgede uzanan Balan

Dağları ortasında bulunan yeni bitki tipine “Balan Sümbülü” ismi verildi.

Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, Prof. Dr. Hasan

Yıldırım ve grubunu tebrik ederek muvaffakiyetler diledi. Prof. Dr. Budak, “Fen

Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyemiz Prof. Dr. Hasan Yıldırım, ülkemiz

endemik bitki çeşitliliğine değerli katkılarda bulunuyor. Hocamız bilim

dünyasına sayısız yeni bitki cinsinin keşfini kazandırdı. Kendisini ve takımı tebrik

ediyor, çalışmalarında muvaffakiyetler diliyorum” dedi

Balan Sümbülü, Muğla Akyaka’da yaşayan zeytinyağı üreticisi ve bitkiler

üzerine amatör çalışmalar yapan doğasever Buse Topçuoğlu tarafından saha

çalışması esnasında keşfedildi. Bu bitkinin mevcut çeşitlerden farklı bir tür

olduğundan şüphelenen Buse Topçuoğlu, daha sonra bulduğu bitkiye ilişkin detaylı

fotoğrafları ve malzemeleri Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü

Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım’a ulaştırarak, bilimsel bir çalışmanın

başlangıcını yaptı.

Ortak çalışmayla bilim dünyasına kazandırıldı

Keşif süreci hakkında bilgi veren Prof. Dr. Yıldırım, “Buse

Topçuoğlu’nun bana ulaştırdığı bitki tipinin şuana kadar literatürde mevcut bir

bitki olmadığı fark ettim. Daha sonra Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Köyceğiz Meslek Yüksekokulundan Öğr. Gör. Dr. Kenan Akbaş ve doktora

öğrencisi Tuğkan Özdöl ile bir arada ortak bir çalışmaya başladık. Tam üç yıl

süren araştırma ve popülasyon sonlarını belirleme çalışmalarından sonra

makalesi yazılarak, merkezi Yeni Zelanda da olan, Taksonomik Botanik alanın

önde gelen bilimsel mecmualarından biri olan ‘Phytotaxa’ isimli bilimsel dergide

makalemizi yayınlayarak çeşidi, bilim dünyasına tanıttık. Bilimsel ismini bitkiyi

keşfeden Buse Topçuoğlu’na atfedilerek “Leopoldia buseana” olarak

isimlendirirken Türkçe ismi ise yayılış gösterdiği dağ silsilesinden yola çıkarak

“Balan Sümbülü” halinde belirledik” dedi.

“Cinse ilişkin tüm çeşitlerin yarısından fazlası Türkiye’de”

Morbaş (Leopoldia) cinsinin dünya genelinde 29 cinsle temsil edildiğini

ifade eden Prof. Dr. Yıldırım, “Cinse ilişkin cinsler Akdeniz havzasında, Orta Doğu 

ve Güney Avrupa, Kafkasya ve Asya’da doğal bir yayılışa sahiptir. Cinsin

çeşitlenme ve gen merkezi Batı Anadolu ve Ege adalarıdır. Bu bakımdan Muğla

ili Leopoldia cinsi için epey kıymetli bir alandır. Dünya genelinde bu cinse ait

tüm cinslerin yarısından fazlası Türkiye’de doğal olarak yayılır. Yeni keşfedilen

Balan Sümbülü ile cinsin dünyadaki tıp sayısı 30’a ülkemizde ise Leopoldia tür

sayısı 16’ya yükselmiştir. Ülkemizdeki endemik Leopoldia tıp sayısı ise 9’a

çıkmıştır” dedi.

“Orman yangınları tıbbın yok olmasına neden olabilir”

Balan sümbülünün yayılış gösterdiği topraklara da değinen Prof. Dr.

Yıldırım, “Muğla’da Balan Dağları üzerinde yayılış gösteren Balan sümbülü,

serpantin olarak bilinen krom, magnezyum ve demir üzere birtakım ağır metalleri

bolca bünyesinde barındıran topraklar üzerinde yayılış gösteriyor. Bu ekstrem

toprak ve kayaç yapısına ahenk sağlayıp hayatını sürdüren Balan Sümbülü

ayrıca Marmaris ilçesi Hisarönü ve İçmeler mevkiinde, yakın vakitte büyük

bir yangın geçiren alanlarda da yayılış gösteriyor. Popülasyonlarının

bulundukları alanlarda yapılan çalışmalarda, bilhassa sahanın gerek yangın

geçirmesi ve gerekse de yangın geçirme potansiyelinin yüksek olması ve bu

nedenle de orman yolu açma çalışmalarının ağır olmasından ötürü habitat ve

popülasyondaki bitki tahribatının yüksek olduğu görülmektedir” diye konuştu.

Prof. Dr. Yıldırım, çeşidin bulunduğu alanın kızılçam orman içleri ve

açıklıkları olduğunu, gerek yol çalışmaları gerekse orman yangınları için

potansiyel bir alan olmasından ötürü bu cinsin geleceğine ait endişeli

olduklarını tabir etti. Ayrıyeten Prof. Dr. Yıldırım çeşidi kaybetmemek ismine koruma

çalışmalarına yönelik stratejik maksatların ortaya konulması ve mahallî yönetimlerle

beraber bu çalışmaların en kısa müddette yapılması gerektiğini vurguladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı