EÜ’de “Türk Dünyası Çağdaşlaşması: Türk Dünyası Hikâye

ve Roman Sempozyumu”

Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde,

Cumhuriyetin 100 Yılı ve İsmail Gaspıralı’nın anısına ‘Türk Dünyası

Modernleşmesi: Türk Dünyası Kıssa ve Roman Sempozyumu’nun açılışı

gerçekleştirildi. Sempozyumun açılışına EÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr.

Mehmet Ersan, Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Ayönü, Uluslararası

Türk Kültür Teşkilatı (TÜRKSOY) Sibirya Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Timur

Davletov, Edebiyat Fakültesi Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısmı öğretim üyesi Doç.

Dr. Yılmaz Özkaya’nın yanı sıra yurt içinden ve yurt dışından yüzü aşkın bilim

insanı ile öğrenciler katıldı.

Sempozyumun açılışında konuşan EÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr.

Mehmet Ersan, “Türk milleti, 29 Ekim 1923 tarihinde kutlu mazisinin en önemli

uyanışlarından birini gerçekleştirmiş, içteki ve dıştaki yıkıcı odaklara asla fırsat

vermeyeceğini azim ve kararlılığıyla ortaya koymuştur. Ulusal Mücadele’nin her

safhasında sahip olunan manevî kuvvet ve direncin yegâne kaynağı, Türk

milletinin varoluşuna duyulan bağlılık, sadakat ve sarsılmaz inanç olmuştur. Bu

itibarla cumhuriyet, bağımsızlığını korumak, hür ve müstakil yaşamak isteyen

milletimizin direkt doğruya ruhundan doğan bir şaheser olarak ortaya

çıkmıştır. Türk milletinin kendi hakkında alacağı kararlara ve yapacağı

tercihlere hiçbir oluşumun, ögenin, kısmın yahut zümrenin müdahil

olamayacağı Cumhuriyetle temellenmiş ve şekillenmiştir. Bu his ve

düşüncelerle büyük Türk milletinin ve ülkemizin 100 yılını yürekten kutluyor,

en kalbi ve halisane sevgi ve hürmetlerimi sunuyorum. Devletimizin kurucusu ilk

Cumhurbaşkanımız Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte kurucu

kahramanlarımızı ve aziz şehitlerimizi hürmet ve rahmetle anıyorum” dedi.

“Gaspıralı, fikirleriyle çağdaş Türk kanısına damga vurmuştur”

İsmail Gaspıralı’nın Türk dünyasının son asırlarda yetiştirdiği en büyük

idealistlerinden birisi olduğunu tabir eden Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet

Ersan, “Fikirleriyle ve faaliyetleriyle çağdaş Türk fikrine damgasını

vurmuş seçkin şahsiyetlerden olduğu, bahisle birazcık ilgilenen herkesin

malumudur. Geçtiğimiz asrın büyük uyanış hareketine öncülük etmiş ve bütün

Türk dünyası için “dilde, fikirde, işte birlik” unsurunu temel edinmiş bir aydını

anmak, elbette bizim için bir borçtur. Kuşku yok ki onun en kıymetli yanı;

bıraktığı yapıtlarıyla, fikirleriyle ve takipçileriyle bugünkü Türk dünyasının lisan,

fikir ve işteki birliğinin temel harcı olma vazifesini devam ettiriyor olmasıdır.

İsmail Gaspıralı’nın yolundan gidenler için bugünkü görünüm, sevinmeyi

gerektiren bir görünümdür; bardağın dolu tarafı Gaspıralı’nın vaktinden daha

fazladır. Dünün gerçekleri ile bugünün gerçekleri ortasındaki farkı görerek 

hedeflerimizi belirlemek kaidesiyle Türk dünyasını bir güç hâline getirmek

mümkündür. Türk Devletleri Teşkilatı, TÜRKSOY, Türk Akademisi, Türk

Parlamenterler Birliği üzere memleketler arası kuruluşlarımız bu manada geleceğe

ümitle bakmamızı sağlıyor. Elbet mevcut duruma razı olamayız. İsmail

Gaspıralı’dan ilham alarak daha ileri gitmeli; muasır medeniyet seviyesini

geçmeli; yeni bir medeniyet atağıyla 21’inci asrı Türk Asrı yapmak iradesini,

her hâl ve kaidede korumalıyız. Bu prestijle İsmail Gaspıralı’yı, anıyorum.

Biliyoruz ve inanıyoruz ki Türk dünyasının gelişimi ve değişimi yakalamak için

her türlü vasıtayı kullanarak bir ortaya gelmesi, bilgi ve deneyim paylaşımında

bulunması, çağdaş dünyayla maddi ve manevi güç birliği yapması çok

önemlidir. Bilinmesini isterim ki, Ege Üniversitesi, bu manada Türk dünyası

bağlamında özümsediği unsurları her daim taşıyarak, belirlemiş olduğu yüksek

değerler ve amaçlar doğrultusunda yürüyüşüne kararlılıkla devam edecektir. Bu

itibarla Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün lisan, tarih ve inanç köprüleriyle hazır

olmalı, olayların böldüğü tarihimiz içinde bütünleşmeliyiz dediği Türk

dünyasıyla İsmail Beyefendi merhumun “Dilde, fikirde işte birlik” idealiyle hareket

etmeliyiz. Sempozyumun, başta ülkemiz olmak üzere tüm Türk dünyası

edebiyatlarına katkılar sağlamasını ve öncülük etmesin temenni ediyorum” dedi.

“Milli duyuş ve düşünüş şekline sahip bir Türk aydını”

Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Ayönü ise, “’Dilde, işte,

fikirde birlik’ formunda formüle ettiği kanılarını hayata geçirmek ismine bütün

yaşamını Rusya Türkleri ortasında ulusal şuuru tesis etmek için uğraşan

Gaspıralı; Osmanlı Türklüğünün ulusal şuurunun şimdi tam anlamıyla

oluşmadığı ya da zayıf olduğu bir devirde ulusal duyuş ve düşünüş stiline sahip

bir Türk aydındır. Türk toplulukları ortasındaki siyasi ve ekonomik ilişiklerin

geleceğini öncelikle lisan, edebiyat çalışmaları ve kültürel çalışmaların

belirleyeceğini biliyoruz. Bu sebeple bu tipten bilgi şölenlerinin Türklük

bilimine gönül vermiş bilim insanlarının üzerinde düşen bir borç olduğunu

düşünüyoruz. Türk dünyası edebiyatlarının araştırılmasının tarihe karşı

sorumluluk ve tanıklık misyonunu yerine getirmek olduğu kanaatinin taşıyoruz”

dedi.

“Gaspıralı İsmail, Türk alemini uyandıran büyük bir mürşit”

Doç. Dr. Yılmaz Özkaya, “Sempozym; Türk Dünyasının çağdaşlaşması,

modern Türk topluluklarının lisanı, edebiyatı, folkloru, siyasi ve toplumsal tarihi,

sosyal ve kültürel durumları alanlarında yeni ve özgün araştırmaların sunulduğu

ve tartışıldığı bir ortam olacaktır. 19’uncu yüzyılın sonlarında Türk dünyasında

modernleşme kavramı ‘Ceditçilik’ olarak tanımlamaktadır. İsmail Gaspıralı’nın

sistematik bir hale getirdiği bu hareket geleneği yıkmayı yönelik bir hareket

olmaktan çok geleneğin bozuk yanlarını onaran içerisinde ulusal ögeleri da

barından bir uyanış hareketidir. Geçmiş yüzyılın değerli fikir adamı olan İsmail

Gaspıralı’ya adanmış olan bu sempozyumda Çarlık Sovyet ve bağımsızlık

dönemi Türk dünyası Roman ve öyküleri birçok ülkeden katılan alan

uzmanlarının bildirileriyle ele alınacak ve değerlendirilecektir. İsmail Gaspıralı, 

Türk kültürünün genel sorunlarını geniş bir biçimde ele alan fikir adamıdır.

Onu yalnızca Türklük aleminde Rus etkisinin kararını icra ettiği bir köşenin

matbaa tarihini temsil eden biri olarak göremeyiz. Halil İnalcık’ın ifadesiyle

Gaspıralı İsmail Beyefendi, Türk alemini uyandıran büyük bir mürşit, büyük bir

terbiyeci ve ıslahatçıydı. O, Türk dünyasında en çok tanınan ve bilinen

şahsiyetlerden biridir. Onun bu ölçüde tanınmasının altında yatan en önemli

neden elbet çok istikametli oluşu ile ilgilidir. Çünkü İsmail Gaspıralı bir fikir adamı,

önder bir eğitimci ve ideal sahibi biridir Bütün bunların ötesinde bir dava

adamıdır” dedi.

Açılış konuşmalarının akabinde Prof. Dr. Mehmet Ersan tarafından

sempozyuma katkı verenlere plaket takdim edildi. Daha sonra Prof. Dr. Yavuz

Akpınar, “Gaspıralı’nın Rusya Türklerinin Çağdaş Edebiyatına Bakış”, Prof.

Dr. Selma Barutcu Özönder “Modern Türklerin Yeni Yolları”, Prof. Dr. Şuayip

Karakaş “Özbek Edebiyatında Tarihi Roman”, Prof. Dr. Ramazan Korkmaz

“Sınırlara Çarpan İnsanın Çığlığı: Küçürek Roman”, Prof. Dr. Ali Akar “Yeni

Bir Lisan Yeni Bir Dünya: Türk Çağdaşlaşmasının Lisan Cephesi ve İsmail

Gaspıralı” hususlarında sunumlar gerçekleştirildi.

Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yılına ve öncü fikir insanı, eğitimci ve

yayıncı İsmail Gaspıralı’nın anısına adanan sempozyum kapsamında farklı

ülkelerden uzman bilim insanları tarafından Türk Dünyası Edebiyatı ile ilgili

sunumlar yapıldı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı