Dünya Sıhhat Örgütü’nün 21. yüzyılın en önemli sıhhat meselelerinden biri olarak ilan ettiği obezite, dünyada her 4 bireyden birinde görülüyor. Türkiye’de de yetişkin nüfusun yüzde 67’sinin fazla kilolu, yüzde 32’sinin obezite hastası olduğu belirtiliyor. Bir diğer deyişle, ülkemizde neredeyse her 3 şahıstan biri obeziteyle uğraş ediyor! ‘Vücutta sıhhati bozacak ölçüde çok yağ birikmesi’ olarak tanımlanan obezitenin artışına paralel olarak başta kalp damar hastalıkları olmak üzere, diyabet, teneffüs sorunları, kas-eklem hastalıkları ve inme üzere tüm bedenimizi etkileyen hastalıkların sıklığında önemli yükseliş görülüyor. Ülkemizde obezite oranlarında yaşanan artış doğrultusunda obezite ameliyatlarına olan müracaatlar da gün geçtikçe artıyor! 

Acıbadem Bakırköy Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, günümüzde obezite cerrahilerinden çok büyük muvaffakiyetler elde edilebildiğine dikkat çekerek, “Obezite cerrahisinin kilo kaybı için tesirli bir tedavi seçeneği olduğu, tip 2 diyabet, hipertansiyon ve uyku apnesi üzere obeziteyle bağlı sıhhat sorunlarında de çok önemli güzelleşmeler sağladığı, yapılan çok sayıda araştırmalarla gösterildi. Üstelik toplumdaki yaygın inanışın bilakis, obeziteyle ilgili edinilen deneyimler ve teknolojik gelişmeler sayesinde, tam teşekküllü hastanelerde ve uzman ellerde gerçekleştiğinde, obezite cerrahisindeki risk safra kesesi ve diz protezi üzere ameliyatlardan daha yüksek olmuyor.” diyor. Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, obezite cerrahisi hakkında en sık merak edilen soruları yanıtladı; değerli teklifler ve ikazlarda bulundu! 

Obezite cerrahisi hangi durumlarda uygulanıyor? 

Obezitenin belirlenmesinde pratik bir ölçüm olan beden kitle indeksinden (VKİ) faydalanılıyor. Bu prosedürle obezite; kilogram cinsinden kilonun, kişinin metre cinsinden uzunluğunun karesine (kg / m2) bölünmesiyle belirleniyor. Buna nazaran beden kitle indeksi 25 ile 30 ortasında olanlar fazla kilolu, 30 yahut daha yüksek olanlar ise obez olarak tanımlanıyor. Lakin bu sistem fazla kilosundan yakınan herkese uygulanmıyor. Diyet ve antrenmana karşın başarılı kilo veremeyen, ameliyat olmasında tıbbi açıdan mahzuru olmayan, yeme bozukluğu sorunu yaşamayan ve ruhsal açıdan istikrarda olan kilolu şahıslara obezite cerrahisi öneriliyor. Kişinin obezite cerrahisine uygun olup olmadığı milletlerarası rehberler tarafından belirlenmiş. Buna nazaran; 

• Vücut Kitle İndeksi ≥ 40 kg/m² olan veya
• Vücut Kitle İndeksi 35- 39.9 kg/m² olan ve obeziteyle alakalı bir yahut daha fazla hastalığı olanlar (Hipertansiyon, Tip 2 diyabet, uyku apnesi, yağlı karaciğer, kemik eklem hastalıkları gibi) veya
• Vücut Kitle İndeksi 30- 34.9 kg/m² olup optimal tedaviye karşın düzelmeyen tip 2 diyabeti olanlar, obezite ameliyatına uygun adaylar olarak kabul ediliyor.  

Obezite cerrahisi sıhhati nasıl etkiliyor?

Obezite cerrahisinin temel gayesi, fazla kilonun neden olduğu metabolik hastalıkları düzgünleştirmek, hastanın çok daha sağlıklı bir vücuda kavuşmasını sağlamak. Obezite cerrahisiyle besin alımı ve/veya besin emiliminin kısıtlanması sonucunda bedende bir dizi hormonal ve sinirsel değişimler gelişiyor. Böylelikle obezitenin neden olduğu sıhhat meselelerinde çok önemli oranlarda güzelleşmeler görülüyor. Ayrıyeten cerrahi sonrasında istikrarlı bir formda kilo kaybı oluşuyor. Birçok bilimsel çalışma, ameliyattan çabucak sonra kan şekeri ve kan basıncı seviyelerinde çok süratli güzelleşmeler görüldüğünü tespit etmiş. O denli ki tip 2 diyabette yüzde 85’e, hipertansiyonda yüzde 80’e ve tıkayıcı uyku apnesinde yüzde 90’a varan düzelmeler bildirilmiş. Bunun yanı sıra obeziteyle bağlı kanser riskinde azalma görüldüğü, kalp-damar hastalıkları, kas-eklem hastalıkları, hudut sistemi hastalıkları, hormonal hastalıklar ve ruhsal bozuklukların da gerilediği kaydedilmiş. 

Obezite cerrahisinde hangi prosedürler uygulanıyor?

Obezite cerrahisinde uygulanan teknikler 3 başlık altında sınıflandırıyor. Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, bu sistemleri şöyle özetliyor: 

• Gıda alımını kısıtlayan teknikler: Dünyada en sık kullanılan ve herkes tarafından bilinen bir teknik olan tüp mide ameliyatı bu sınıfta yer alıyor. Bu teknikte emel, mide hacmini azaltmak için mideyi küçük bir tüp haline getirip, alınan besin ölçüsünü azaltmak  
• Gıda emilimini azaltan teknikler: Bu formülde hedef, besinin ince bağırsaklardan emildiği yüzey alanını azaltarak bedene daha az kalori alınmasını temin etmek. Biliopankreatik saptırma ameliyatı bu teknikler ortasında yer alıyor. 
• Gıda alımını kısıtlayan ve besin emilimini azaltan kombine teknikler: Mini Gastrik Bypass ve Roux-en-Y Gastrik Bypass ameliyatları örnek olarak verilebilir. Bu ameliyatlarda mide hacmi azaltılarak ve belli bir ölçü ince bağırsak da emilim alanı dışında tutularak kalori alımı kısıtlanıyor. 

Hangi metodun uygulanacağı nasıl belirleniyor?

En az riskle en yüksek başarıyı elde edecek tekniği belirlemek obezite cerrahisinde büyük kıymet taşıyor. Birinci olarak hastanın beklentilerinin net olarak ortaya konulması gerekiyor. Eşlik eden diyabet, hipertansiyon, crohn ve ülseratif kolit üzere hastalıkların, kullanılan ilaçların, alkol tüketiminin, yeme alışkanlığının, fizikî aktivitelerin ve ruhsal durumunun belirlenmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Daha evvel uygulanan müdahaleler ve/veya ameliyat hikayesi varsa detaylarıyla öğreniliyor. Akabinde yapılan kan analizleriyle beden rezervleri ortaya konuluyor. Tüm bu bilgiler kıymetlendirilerek bireye uygulanacak olan en uygun cerrahi teknik, standart uygulama adımlarıyla yapılıyor. 

Obezite cerrahisi riskli bir metot mi? 

İnsan vücuduna yapılan tüm cerrahi müdahalelerde olduğu üzere obezite cerrahisinde de kimi riskler olabiliyor. Lakin obezite cerrahisi uzun yıllardır yapılan, aktifliğini ve güvenliğini ispat etmiş, sonuçları net olarak belirlenmiş bir tedavi formülüdür. Ayrıyeten bilimsel çalışmalara nazaran; obezite cerrahisi günümüzde safra kesesi ya da diz protezi ameliyatlarından daha fazla risk içermiyor. Uygun hasta seçimi, hastanın kâfi düzeyde kıymetlendirilmesi, deneyimli doktor ve multidisipliner yaklaşım gösteren takımın varlığı, kaliteli ve teknolojik materyal kullanımı, sıkı hasta takibi, sorumluluklarının farkında olup ödevlerini yerine getiren hasta, obezite cerrahisinde başarıyı sağlayıp riski azaltan en değerli parametreleri oluşturuyor.   

Obezite cerrahisi sonrasında ne kadar müddette kaç kilo veriliyor? 

Kaybedilen kilo; uygulanan ameliyat tekniğine, eşlik eden hastalığa, kişinin sağlıklı beslenme programına ahenk göstermesine, fizikî aktivitesine ve ferdî özelliklerine nazaran değişkenlik gösteriyor. Obezite cerrahisi sonrasında genel olarak birinci 6 ayda fazla kilonun yarısı, birinci yılın sonunda da fazla kilonun yüzde 70-80’i kaybediliyor. Yani kabaca bir örnek verilirse; uzunluğu 170 cm olup beden tartısı 120 kg olan bir kişi obezite cerrahisi sonrasında birinci 6 ayda ortalama olarak 30-35 kg, birinci yılın sonunda da 40-45 kg kaybediyor. 

Obezite cerrahisinden sonra tekrar kilo alma riski var mı?

Sağlıklı beslenme alışkanlığının kavranması ve daha etkin bir ömrün tercih edilmesi kilo kaybının kalıcı olarak sağlanmasında en büyük etkeni oluşturuyor. Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, obezite cerrahisi sonrasında ortalama olarak 1.5 – 2 yıl istikrarlı bir halde kilo kaybı görüldüğüne işaret ederek, “Yeniden kilo alımı da yüklü olarak 2 yıldan sonra ortaya çıkıyor. Bilimsel çalışmalarda, ameliyat sonrasında yüzde 20 oranında geri kilo alımı bildiriliyor. Yetersiz cerrahi teknik, kişinin ameliyat sonrasındaki sürece ahenk gösterememesi ve duygusal yeme bozukluğunun varlığı, geri kilo alımında en kıymetli faktörleri oluşturuyor.” bilgisini veriyor.  

Obezite cerrahisinden sonra takibin değeri nedir?

Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Eyüp Gemici, obezite cerrahisi sonrasında hasta takibinin en az başarılı bir ameliyat yapmak kadar ehemmiyet taşıdığına dikkat çekerek, “Zira obezite cerrahisi sonrasında takip edilmeyen hastalarda; yeme bozukluğu, bedende sarkma, saç dökülmeleri, metabolik ve ruhsal sıkıntılar ile geri kilo alımı üzere sorunlar daha sık görülüyor.” diyor. Cerrahi sonrasında birinci hafta, birinci ay, üçüncü ay, altıncı ay, birinci yıl ve sonrasında yıllık takip öneriliyor. Bunun yanı sıra kişinin gereksinimlerine nazaran, orta takiplerle daima irtibat halinde kalmak gerekiyor. Bu takip sürecinde; hastanın beden yapısının kıymetlendirilmesi, aralıklı olarak kan bedellerinin takip edilerek gereksinim halinde süratlice destek edilmesi, hastanın motivasyonunu ve ahengini en üst düzeyde tutması büyük kıymet taşıyor. Sağlıklı beslenme alışkanlığının benimsenmesi ve fizikî aktivitenin artırılması sürecinde hastaya sunulan profesyonel dayanak başarıyı getiriyor. 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı