Orman yangınları yüzde 90 insan kaynaklı!

Sıcakların artmasıyla birlikte orman yangınlarının önüne geçmek için önlemler artırılırken, uzmanlar, yangınlarının sebepleri ortasında; bilinçsizlik, dikkatsizlik, ihmal, sabotaj, plansız kentleşme ve tabiat olayları üzere durumların bulunduğunu belirtiyor. Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde daha sık orman yangını görüldüğüne dikkat çekilirken, orman yangınlarının %90’ının nedeninin ise insan kaynaklı olduğuna vurgu yapılıyor. Dr. Rüştü Uçan, en değerli adımın halkın bilinçlendirilmesi ve yangın öncesi tüm tedbirlerin alınması olduğunu tabir ediyor. Yangın Çıkış Sebebinin Araştırılması eğitimlerini veren Uzm. Abdurrahman İnce ise yangın söndürme çalışmalarında izlenecek adımları sıralayarak, yanan alanların ormanlaştırma çalışmalarına süratlice geçilmesi ve bu alanların denetimleri sıklaştırılması gerektiğinin altını çiziyor

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi (SBF) İş Sıhhati ve Güvenliği Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan sıklıkla karşılaştığımız orman yangınlarının nedenleri ve nasıl önlenebileceği hakkında değerli bilgiler verdi. Sıhhat Bilimleri Enstitüsü İş Sıhhati ve Güvenliği Uzmanı, Yangın Çıkış Sebebinin Araştırılması eğitimcisi Öğr. Gör. Abdurrahman İnce ise yangın söndürme çalışmalarında izlenen yol ve sonrasında yapılacaklar hakkında değerlendirmelerde bulundu.

Yangınlar yüzde 90 insan kaynaklı…

Bilinçsizlik, dikkatsizlik, ihmal, sabotaj, terör, plansız kentleşme, tabiat olayları, kazalar, güç nakil çizgileri, paklık ateşleri ve nüfus hareketliliği üzere durumların orman yangınlarına sebep olduğunu belirten SBF İş Sıhhati ve Güvenliği Kısım Lideri Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Ülkemizde nüfus artışının ağır olduğu ve orman varlığının çok olduğu Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde bilhassa yaz aylarında sıcaklıkların artması, rüzgârların, nem oranının düşmesi, tarım ve turizm hareketliliğinin artması sonucu orman yangınları ağır olarak görülür. Orman yangınlarının yüzde 90’ının insan, yüzde 10’unun ise doğal kaynaklı olması insan faktörünün çok değerli olduğunu gösteriyor.” dedi.

İklim değişikliğini durdurmak mümkün

Orman yangınlarının doğal sebeplerini tetikleyen iklim değişikliği konusuna dikkat çeken Dr. Uçan, “İklim değişikliğini durdurmanın yolu var. Günlük hayatımızda birtakım alışkanlıklardan vazgeçerek iklim değişikliğini tedbire konusunda olumlu katkı sağlayabiliriz. Karbon ayak izini minimuma indirmeliyiz. Halkın bilinçlendirilmesi ve eğitilmesi konusunda çalışmalar yapmalıyız. Yenilenebilir güç kaynaklarının teşvik edilmesi ve fosil kaynaklardan güç kullanımının sonlandırılması da gerekli. Mümkün olduğunca ağaçlandırma ve yeşillendirme çalışmaları yapabiliriz. İklim değişikliği, ortalama sıcaklıklardaki artış, yağışların azalması ve öteki hava olaylarındaki dengesizliklere neden olduğu için yangınlara da sebep olduğu görülmektedir.” halinde konuştu.

Dr. Uçan: “En kıymetli adım halkın bilinçlendirilmesi”

Orman yangınlarını önlemek için halkın bilinçlendirilmesi gerektiğinin kıymetine vurgu yapan Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, “Alanında uzman kişilerce kitle iletişim araçları aracılığıyla veya yüz yüze eğitimler verilmeli. Gönüllü itfaiyecilik yaygınlaştırılmalı ve özellikle hassas bölgelerdeki yerleşim birimlerinde oturan halka eğitici ve uyarıcı bilgiler verilmeli. Yaz döneminde ormanlık alanların denetimleri sıklaştırılmalı. Orman alanlarına giriş çıkışlar kapatılmalı. Yaz dönemlerinde orman hududunda olan konut, bahçe, işletme üzere insan kullanımında olan alanların ormana yakın bölümlerinde kolay yanıcı malzemeler olmamalı.” dedi.

“Orman ile başka alanlar ortasında tampon bölge oluşturulmalı”

Kırsal alanlarda yangın ihtimaline karşı söndürme malzemelerinin bulundurulması gerektiğine de değinen Uçan kelamlarına şöyle devam etti:

“Orman yangını mevsimi olan yaz devri öncesinde karayolu ve orman sonundaki yolların her iki tarafında bulunan ot ve çalı üzere yanıcı unsurların paklığı yapılmalı. Orman alanlarından geçen güç sınırlarının yakınındaki ot, ağaç ve çalı üzere unsurların paklığı yapılmalı. Meteorolojiden yapılan sıcaklık ihtarları tüm irtibat kanalları ile halka ve ilgili tüm kurum ve kuruluşlara duyurulmalı. Orman ile tarım toprakları ve imarlı alanlar ile orman alanları ortasında tampon bölge oluşturulmalı. Orman içi imarsız yapı ve tesislere müsaade verilmemeli. Orman alanı içinde faaliyet gösteren çobanlık, arıcılık ve avcılık üzere meslek mensuplarına genel ormancılık ve yangınlar hakkında eğitimler verilmeli. Orman alanları içerisinde ve hududunda orman koruma memuru, orman bekçisi ve kolluk kuvvetleri bilhassa yangın döneminde arttırılmalı.”

Adım adım ‘Bir yangın nasıl söndürülmeli?’

Muğla İtfaiye Daire Lideri Mehmet Karyağdı ile birlikte Muğla’daki itfaiyeci adaylarına eğitim veren Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Enstitüsü İş Sıhhati ve Güvenliği Uzmanı Öğr. Gör. Abdurrahman İnce ise, orman yangınlarının söndürülmesinin anayasada ve orman kanununda orman genel müdürlüğüne verildiğini hatırlattı. İnce, yangın söndürme çalışmalarında izlenecek adımları şöyle sıraladı:

-Orman genel müdürlüğü söndürme çalışmalarında yerelde en büyük söndürme takımı olan belediye itfaiyeleri ile daima işbirliği içerisinde ve koordineli hareket etmeli. 

-Orman yangınlarının söndürülmesi yalnızca orman genel müdürlüğünün sorumluluğuna bırakılmayıp ilgili tüm kamu, özel bölüm ve STK’ları içine alan topyekün bir sorumluluk olarak değerlendirilmeli. 

-Orman yangını söndürme çalışması yürüten takımların gayesinin yalnızca söndürmeye odaklanması ve ayrıca muhtaçlıklarının karşılanarak bunları düşünmemeleri sağlanmalı.

-Orman yangını söndürme çalışmaları havadan ve karadan 24 saat çalışma temeline nazaran yürütülmeli.

-Söndürme uyumunun orman genel müdürlüğü, söndürme çalışmalarına katkı sunan başka tüm gereksinimlerin uyumunun ise AFAD tarafından yürütülmeli. 

-Yangının gerçekleştiği ve söndürme imkanlarının yetersiz kaldığı ilin dışındaki vilayetlerden gelecek olan takviye kuvvetleri AFAD ve orman genel müdürlüğü uyumunda yürütülmeli.

-Orman yangınları için mevsimlik söndürme işçisi yerine yıl uzunluğu vazifeli işçi istihdam edilmeli ve bu işçi o bölgedeki yerleşik bireylerden oluşmalı. Takım sayıları yerden müdahaleyi faal kılacak formda oluşturulmalı.              

-Örtü yangınlarına ya da yüksek gücü olmayan, çalışma koşullarının insan ve araçlara ziyan veremeyecek özellikteki yangınlara direkt bu hususta eğitim almış ve sertifikası olan şahıslar tarafından müdahale edilmeli.

-Orman yangınına müdahale eden tüm kurumların telsiz ve başka haberleşme sistemlerinin ortak olması gerekli. 

-Yangına müdahale eden orman itfaiye ve başka su tankerlerinin yangın alanında koordine edilebilmesi için araç takip sistemleri oluşturulmalı ve ortak bir platformdan koordine edilmeli. 

-Yangın alanında müdahale eden grupların dışında hiçbir sivil ögeye müsaade verilmemeli.

-Yangının etrafında iş makinesi ile kâfi genişlikte yangın söndürme şeridi açılmalı. Orman yangınlarında öncelik yangının denetim altına alınmasıdır. Yanan ormanlık alanın etrafı kâfi genişlikte bir şeritle açılır ve yangının bu alan içinde kalması sağlanarak büyümesi önlenirse, bu ‘yangın denetim altına alındı’ diye tabir edilmeli.

-Yüksek güçlü, bilhassa zirve yangını formunda süratli ilerleyen yangınlarda yangına yaklaşılmasının emniyetli ve uygun olmayacağı durumlarda, yangına direkt müdahale edilmeden yangının denetim altına alınması da ekseriyetle iki prosedürle olur. Birincisi çalışabilecek uygun bir uzaklıkta insan gücü, iş makinesi ve arazözler ile yangın söndürme sistemi, ikincisi ise yangının durdurulamayacağına kanaat getirilen durumlarda, hızla ilerleyen ve büyük alanlara intikal ederek tehlikeli olan yangınların durdurulması yahut en azından yangının ilerleme suratının azaltılması hedefiyle da karşı ateş formülü uygulanmalı.

-Yangın mevsimi boyunca vazife yapacak yangın birinci müdahale gruplarının sayısı arttırılarak hassas bölgelerde de taşınabilir takımlar konuşlandırılmalı.

-Yangına hassas gölgelerde yaşayan vatandaşlara iş makinesi, arazöz, greyder üzere yangında kullanılan araçların eğitimleri en süratli halde verilmeli.

Uzm. İnce: “Sadece yangın devrinde değil her vakit önlemli olunmalı”

Yangın sonrası yapılması ve dikkat edilmesi gerekenlere değinen Öğr. Gör. Abdurrahman İnce, öncelikle yanmış bir alana tekrar girerken alevlenmeler meydana gelebileceğinden dolayı dikkatli olunması gerektiğine vurgu yaptı. Yangının sebebi âlâ araştırılması gerektiğini belirten İnce, tıpkı sebeple tekrar yangın çıkmaması için gerekli önlemlerin alınması gerektiğini söyledi ve kelamlarını şöyle tamamladı:

“Yanan alanların ağaçlandırma ve yeşillendirme çalışmaları arazi yapısı ve iklim göz önünde bulundurularak yapmalı. Yanan alanların ormanlaştırma çalışmalarına süratlice geçilmeli ve bu alanların denetimleri sıklaştırılmalı. Orman yangını sonucu oluşacak olan erozyona bağlı sel üzere ikincil afetler için gerekli önlemler alınmalı. Yangın döneminin bittiği güz devrinden itibaren orman yangınlarını önleyici faaliyetlere başlanmalı, yaz periyodu öncesi kısa bir periyoda sıkıştırılmamalı. Tüm kamu ve özel dal üzerine düşen sorumluluklar orman genel müdürlüğü ile koordineli, daima ve iş birliği içerisinde yerine getirilmeli. Yalnızca orman yangını periyodunda değil öbür devirlerde de önleyici ve esirgeyici önlemlerin alınmasına kıymet verilmeli. Orman genel müdürlüğünün yerelde tüm paydaşları ile iş birliğini arttırması gerekir.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı